صفحه آرایی کاتالوگ، یکی از موارد با اهمیتی است که توجه به آن، می تواند طراحی کاتالوگ را منحصر به فرد کند. به طور کلی، صفحه آرایی، در چاپ و نشر یه مبحث با اهمیت است که اهمیت آن بر کسی پوشیده نیست. هدف اصلی از صفحه آرایی را می توان انتقال بهتر و سریعتر مفاهیمی مانند متن و تصویر را دانست. رعایت اصول صفحه آرایی کاتالوگ، می توان چاپ کاتالوگ شما را حرفه ای تر کند. در این مقاله قصد داریم در مورد صفحه آرایی کاتالوگ در چاپ و نشر صحبت کنیم. کاری که در زبان فارسی به آن صفحه آرایی می‌گوییم در زبان انگلیسی لی آوت (Layout)، و در زبان فرانسه میزانپاژ (MisenPage) نامیده می‌شود. اما مقصود از این کلمه چیست و چه کاربردهایی دارد و هدف از آن چه می‌باشد؟ در ادامه به این موضوع خواهیم پرداخت.
صفحه آرایی چیست؟
به هنر و دانش لازم برای چیدمان و زیباسازی و مجموعه فعالیت‌های قبل از آماده کردن چاپ یک نشریه، کاتالوگ و… صفحه آرایی می گویند. به طور کلی تمامی فعالیت‌هایی نظیر: انتخاب فونت، اندازه کلمات، تنظیم فواصل بین خطوط را صفحه آرایی می گویند. در طراحی صفحه یا صفحه بندی مجموعه‌ای از اطلاعات اعم از:
متن یا نوشته
تصاویر و عکس‌های مختلف
یا ترکیبی از هر دو
در یک فضای از پیش تعیین شده و محدود جمع‌آوری و تنظیم می‌شود.
به عبارت دیگر چگونگی آماده‌سازی صفحات برای چاپ، صفحه آرایی نامیده می‌شود. بنابراین صفحه آرایی کاتالوگ، به معنی آراستن صفحات آن و آماده سازی آن برای چاپ است، به گونه ای که موجب جلب توجه بیشتر مشتریان شود. در واقع می‌توان گفت که هنر آراستن یک صفحه، سند یا کتاب به‌صورت تخصصی و علمی Layout یا طرح‌بندی خوانده می‌شود. صفحه آرایی، هنری است که مخاطبین را در مقابل خود متوقف می‌کند و توجه او را به خود جلب می‌نماید. به‌این‌ترتیب او را وادار به مطالعه ادامه متن می‌نماید. اما این کار نیاز به دانش و توانایی‌های لازم دارد که تنها با شناخت مخاطبین , دانش روز صفحه آرایی و به‌کارگیری اصول علمی و روانشناسی میسر می‌شود.
همچنین تجربه و تلاش و تمرین در این زمینه از مهمترین ضروریات به شمار می‌رود. طراحی صفحه کاتالوگ، زیرمجموعه‌ای از هنر گرافیک به شمار می‌رود. این هنر تلاش می‌کند تا یک رابطه موزون و مناسب از نظر بصری بین نوشته‌ها و تصاویر و فضای موردنظر به وجود آورد. طراحی صفحه کاربردهای زیادی دارد و برای طراحی مجله و کتاب و انواع نشریات، طراحی حرفه ای کاتالوگ، طراحی پوسترهای حرفه‌ای و دیگر موارد نیز به کار می‌رود.
تاریخچه صفحه آرایی در ایران
صفحه آرایی برای اولین بار در ایران توسط سومری‌ها ابداع شد. این قوم اولین کسانی بودند که نوشته‌های خود را صفحه بندی می‌کردند. با این تفاوت که صفحات آن‌ها به جای کاغذ لوحه‌های گلی بود. هر لوحه شامل یک سری مطالب مرتبط بود و ضخامت این ورقه‌های گلی تا چند سانتی‌متر می‌رسید. سپس این ورقه‌ها را در اتاقی به دیوار نصب می‌کردند. پس از آن از پوست حیوانات برای تهیه کتاب استفاده می‌شد و بعدها کتاب‌های کاغذی وارد بازار شد. در دوره قاجار چاپ سنگی و سپس چاپ سربی رایج شد. و بعد از آن انواع مختلف روش‌های چاپ در کشور به کار گرفته شد.
در این مرحله صفحه آرایی وارد مرحله جدیدی می‌شود که از تکنیک‌ها و امکانات فنی زیادی در آن استفاده می‌شود. زیبایی‌شناسی وارد کتاب‌آرایی و صفحه بندی می‌شود و متقارن بودن عناصر، تقسیم‌بندی متقارن سطوح، تنظیم هندسی نقوش، ترکیب و تلفیق خطوط به‌صورت موزون و ترکیب متعادل رنگ‌ها برای آرایش صفحات مورد اهمیت قرار می‌گیرد. درواقع هدف از صفحه بندی ایجاد یک هماهنگی بصری بین اجزای مختلف صفحه است. امروزه برای تهیه کتاب از الگوی کشورهای پیشرفته صنعتی استفاده می‌شود که می‌تواند برای مطبوعات و کتاب ایران بسیار مفید باشد.
هدف از صفحه بندی کاتالوگ
مهمترین اهداف صفحه بندی کاتالوگ را می‌توان در دو هدف اصلی زیر گنجاند:
- یک صفحه باید اطلاعات را به بهترین و ساده‌ترین شکل ممکن ارائه نماید.
- توجه مخاطب را جلب نماید و او را مشتاق به مطالعه ادامه مطلب نماید.
برای رسیدن به این اهداف از عکس، طرح، جداول و اشکال مختلف در کنار کلمات و حروف استفاده می‌کنید تا بتوانید منظور خود را به بهترین شکل ممکن برسانید. البته که همه آن‌ها را باید به زیبایی در کنار هم قرار دهید. افزایش سرعت و انتقال اطلاعات به ساده‌ترین شکل با چیدمان مناسب مطالب و صفحه آرایی میسر می‌شود که ارتباط تنگاتنگی میان مفاهیم و مخاطب به وجود می‌آورد.
با این تفاسیر مهمترین اصل در صفحه آرایی کاتالوگ این است که:
اطلاعات درج شده در یک صفحه توسط طراح کاتالوگ باید بسیار روان‌تر و جذاب‌تر از زمانی باشد که یک فرد عادی همان اطلاعات را در صفحه درج کرده باشد. بنابراین یک صفحه با مجموعه‌ای از اطلاعات، نوشته‌ها و تصاویر در صورتی که درک آن برای مخاطب مشکل باشد و یا رغبتی به خواندن آن در وی به وجود نیاورد صفحه آرایی نیست.
همچنین :
- کاربردی بودن
- زیبایی‌آفرینی
- ارزش‌گذاری
از اهداف مهم و مورد توجه در طراحی صفحات به شمار می‌رود.
نکات مهم در صفحه آرایی
در صفحه آرایی کاتالوگ انتخاب؛
- نوع فونت، اندازه کلمات
- فاصله از حاشیه، فواصل بین خطوط
- طراحی گرافیکی مناسب صفحات
- انتخاب مناسب رنگ‌ها
- و جایگذاری متناسب اطلاعات
اهمیت زیادی دارد.
مواردی که در صفحه آرایی در چاپ باید به آن توجه کرد شامل:
حروف‌چینی: یکی از مفاهیم صفحه‌آرایی حروف‌چینی است.
نوع و اندازه حروف: صفحه‌آرا باید نوع و اندازه حروف توجه نماید.
تک ستونه یا دو ستونه: رایج‌ترین شکل کتاب تک ستونه است اما برای طراحی بروشور , طراحی مجله و … می‌توان از دو ستونه استفاده کرد.
سطر بندی: ردیف کردن سطور محتوای کتاب
حاشیه کتاب: تنظیم حاشیه با دقت کافی
تورفتگی در اول پاراگراف: معمولاً اولین سطر پاراگراف‌ها با یک تورفتگی شروع می‌شود.
پر کردن کتاب: برای بردن یک مطلب در بیش از یک صفحه یا افزایش حجم کتاب می‌توان فاصله سطور یا حروف را از یکدیگر افزایش داد.
صفحه آرایی چگونه انجام می‌شود؟
امروزه برای طراحی صفحات از نرم‌افزارهای مختلف استفاده می‌شود درحالی‌که در گذشته این کار به‌صورت دستی صورت می‌گرفت. یکی از بهترین نرم‌افزارهای کاربردی برای آماده‌سازی صفحات به‌صورت حرفه‌ای نرم‌افزار ایندیزاین Adobe InDesign می‌باشد. از دیگر نرم‌افزار صفحه آرایی چاپ و نشر می‌توان به نرم‌افزار QuarkXPress اشاره نمود. که یک طراح حرفه‌ای برای صفحه بندی به شمار می‌رود. این نرم‌افزار با پروژه‌های فتوشاپ سازگار است و امکان بارگذاری تصاویر با حجم و سایز زیاد را نیز فراهم می‌نماید. پیج میکر یا page maker و نرم‌افزار Freehand از دیگر نرم‌افزارهای مورد کاربرد در صفحه بندی است. استفاده از
- مایکروسافت ورد برای تایپ
- ادوبی فتوشاپ برای ادیت و آماده‌سازی تصاویر
- ادوبی ایندیزاین برای صفحه آرایی
- ادوبی الیستریتور برای ساخت و تبدیل فایلهای ایندیزاین به پی دی اف که جهت چاپ کاربرد دارد
از رایج‌ترین نرم‌افزارهای صفحه بندی به شمار می‌روند. این نرم‌افزارها نیازی به فارسی سازی جهت نصب فونت‌های فارسی دلخواه شما ندارند و می‌توانند پاسخگوی طراحان و انتشارات در کشور باشند.
